Το Σάββατο, 1 Μαΐου 2010 και ώρα 19:30 ο Δήμος ΣΠΑΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ και ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ του ομωνύμου Δήμου πραγματοποίησαν 2ήμερη εκδήλωση μνήμης στο πνευματικό κέντρο της πόλεως Σπάτων, στην αίθουσα «ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΕΚΑΣ», για τον Πρωτοπρεσβύτερο ΗΛΙΑ ΔΗΜ. ΜΠΕΡΤΟΛΗ (18911972).
Το πρόγραμμα περιελάμβανε (5) εισηγήσεις, σχετικές με το βίο και την ιερατική πορεία του πατρός ΗΛΙΑ Δημ. ΜΠΕΡΤΟΛΗ στην πόλη των Σπάτων, τη σχέση του με τον Άγιο ΝΕΚΤΑΡΙΟ και τη διακονία του στην Ν. ΑΦΡΙΚΗ.
Ο ΗΛΙΑΣ Γεωργ. ΜΠΕΡΤΟΛΗΣ, ανηψιός του μακαριστού γέροντα, έγραψε τη βιογραφία του θείου του Ηλία.
Ο Σεβ/τος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ευχαρίστως ανέλαβε να καλύψει η Ιερά Μητρόπολή του τη δαπάνη της έκδοσης του έργου αυτού, σαν προσφορά της τοπικής Εκκλησίας στον ακάματο εργάτη του Ευαγγελίου Πρωτοπρεσβύτερο ΗΛΙΑ ΔΗΜ. ΜΠΕΡΤΟΛΗ.
Συνοπτικά αναφέρουμε ότι:
Ο ΗΛΙΑΣ ΔΗΜ. ΜΠΕΡΤΟΛΗΣ γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου 1891, ημέρα Δευτέρα, στο χωριό Σπάτα του Νομού Αττικοβοιωτίας. Οι γονείς του, ο Πατήρ Δημήτριος Κωνσταντίνου Μπερτόλης και η Πρεσβυτέρα του Μαρία, απέκτησαν εννέα παιδιά, τρεις κόρες και έξι αγόρια. Τρία αγόρια χειροτονήθηκαν Ιερείς και μέχρι σήμερα σεβαστός αριθμός των απογόνων τους, άνδρες και γυναίκες, διακονούν την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία. Όπως: Ο καθηγούμενος της Ιεράς Βασιλικής, Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Εσφιγμένου του Αγίου όρους Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος και η Καθηγουμένη της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Χρυσοπηγής στα Χανιά της Κρήτης Θεοξένη Μοναχή, οι οποίοι και παρευρίσκοντο στην εκδήλωση.
Ο Ηλίας αγάπησε το χωριό του και τους ανθρώπους των Μεσογείων, τα γράμματα και γρήγορα διάβασε την ιστορία της νεοαπελευθερωμένης Ελλάδας.
Οι συμπατριώτες του καλλιεργούσαν με πολλές φροντίδες και κόπους τα κτήματα της περιοχής και ιδιαίτερα τα αμπέλια. Οι τσιφλικάδες και οι ενοικιαστές των κτημάτων των Μοναστηρίων φορολογούσαν τους χωρικούς με ποσοστό 33% για το ακαθάριστο εισόδημα της καλλιέργειας..
Ο ηρωϊκός Ηλίας, κατακεραυνώνει την απληστία των πλουσίων και υποστηρίζει ένθερμα τα ορθά δικαιώματα των αγροτών.
Ο αγωνιστής Ηλίας απειλείται με συκοφαντίες και δολοφονικές επιθέσει για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν για την απελευθέρωση της αγροτικής γης στα Μεσόγεια από τους τσιφλικάδες και κατ’ επέκταση σε όλη την Ελλάδα.
Η προσφορά του υπήρξε μεγάλη και αρκετά ωφέλιμη για τον τόπο καταγωγής του.
1,2: Η άφιξη του Πατριάρχη στα Σπάτα και η υποδοχή αυτού προ του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπάτων
Ουδέποτε ανέφερε ονόματα ανθρώπων και δεν δεχόταν συζήτηση γι’ αυτό το θέμα, αλλά με γλυκό χαμόγελο συμβούλευε: Πάντα να συγχωρούμε.
Με αγάπη έβλεπε τους ανθρώπους των οποίων οι κινήσεις ήταν ύπουλες και επικίνδυνες εναντίον του. Με καλοσύνη τους αντιμετώπιζε και συχνά τους εξυπηρετούσε, γιατί τους θεωρούσε: «απολωλότα πρόβατα και πλάσματα του Θεού».
Ζούσε με ειρήνη, αγάπη και συγχώρηση!
Ο ΗΛΙΑΣ μετά την περάτωση των σπουδών του στο Γυμνάσιο του Κορωπίου και κατόπιν διαγωνισμού, έτυχε δεκαετούς υποτροφίας από κληροδότημα της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής.
Εδώ ήταν το φυτώριο, όπου ο νεαρός Ηλίας ενίσχυσε το ήδη δυνατό θρησκευτικό και πατριωτικό του φρόνημα, την αγάπη του για την Ελληνική γλώσσα και παιδεία και την αφοσίωσή του στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη.
Εν τω μεταξύ στην Ιεραρχία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας έφθασε μια συκοφαντική κατηγορία εις βάρος του Μητροπολίτου Πενταπόλεως ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ (κοσμικό όνομα Αναστάσιος Κεφαλάς).
Ο ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ επανήλθε στην Ελλάδα και ανέλαβε τη διεύθυνση της Σχολής.
Η καλοπροαίρετη και αγαθή διάθεση του Διευθυντού και οι υψηλές χριστιανικές του αρετές, επηρέασαν σημαντικά τον Ηλία σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
3,4: Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας χοροστάτησε κατά την Θεία Λειτουργία στο ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σπάτων
Πολλλές φορές αργότερα σαν πρωτοπρεσβύτερος ανέφερε πως την ώρα που λειτουργούσε ο Αγιος Νεκτάριος, Διευθυντής τότε στον Ιερό Ναό της Σχολής, γινόταν αντιληπτό ότι την στιγμή που εξερχόταν από τη βόρεια Πύλη του Ιερού με τα Άγια των Αγίων, υψωνόταν το σώμα του και δεν πατούσε στο δάπεδο. Επίσης ανέφερε, ότι, όταν οι Ιεροσπουδαστές ήσαν άτακτοι, νήστευε και προσευχόταν για τις προσωπικές τους ελλείψεις. Ποτέ δεν τιμώρησε μαθητή.
Η τακτική αυτή επηρέασε ευνοϊκά τους Ιεροσπουδαστές και σε μικρό χρονικό διάστημα πειθαρχούσαν και φανέρωναν την απαιτούμενη επιμέλεια. Έτσι αποφοίτησαν εκατοντάδες άξιοι Ιερωμένοι που συντέλεσαν στην αναζωογόνηση της θρησκευτικής και πατριωτικής συνείδησης του λαού μας.
Το 1914 ο ΗΛΙΑΣ έλαβε το πτυχίο της Θεολογίας και ταυτόχρονα σπούδαζε στη Σχολή Γυμναστών, από την οποία έλαβε το δίπλωμα του καθηγητού της Σουηδικής Γυμναστικής. Παράλληλα ήταν τελειόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και των Παιδαγωγικών.
Την χρονική αυτή περίοδο του 1914 παντρεύτηκε την Αικατερίνη ΣΠΥΡΟΥ και απέκτησαν έξι (6) παιδιά.
Ο Ηλίας έτρεφε βαθιά μέσα στη ψυχή του την επιθυμία να υπηρετήσει την Εκκλησία και συνάμα να διδάξει στα Ελληνόπουλα την Ελληνική γλώσσα και τη χριστιανική πίστη.
Το 1916 χειροτονήθηκε Διάκονος από το Μητροπολίτη Θεόκλητο (κατά κόσμον Μηνόπουλο) και την ίδια χρονιά διορίστηκε καθηγητής της Σουηδικής Γυμναστικής στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή, όπου αργότερα ανέλαβε και τη διδασκαλία θρησκευτικών μαθημάτων μέχρι το 1928.
Οι τσιφλικάδες όμως στην περιοχή ήθελαν να προστατεύσουν τα πλούτη τους, ενώ οι αγρότες είχαν θέμα επιβιώσεως. Ο π. Ηλίας υπήρξε «ο ποιμήν ο καλός», ο οποίος αγωνίστηκε για να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του ποιμνίου του, αδιαφορώντας ακόμη και για την ίδια τη ζωή του: «Ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων» (ΙΩΑΝ. Ι΄11).
Ακολούθησαν συλλαλητήρια των αγροτών, και απόπειρα δωροδοκίας και δολοφονίας του π. ΗΛΙΑ.
Έπρεπε να φύγει από την Πατρίδα του λίγα χρόνια, για να μαλακώσει η μανία αυτών των ανθρώπων.
Αλληλογράφησε με το ΜΕΛΕΤΙΟ, Πατριάρχη Αλεξανδρείας και του ζήτησε ιερατικό άσυλο. Ο ΜΕΛΕΤΙΟΣ πρόθυμα και αμέσως του προσέφερε φιλοξενία στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας.
5,6,7: Στιγμιότυπα από τα αποκαλυπτήρια της μαρμάρινης προτομής του μακαριστού π. ΗΛΙΑ ΜΠΕΡΤΟΛΗ
Ο π. Ηλίας αναχώρησε από την Ελλάδα για να αναλάβει, ως άνθρωπος του Θεού τη θεόθεν αποστολή του, να μεταλαμπαδεύει το λόγο του Θεού εκεί που κινδύνευε να σβήσει το λυχνάρι της Ορθοδοξίας.
Τον Οκτώβριο του 1928 ο Διάκονος ΗΛΙΑΣ έφθασε στην Αλεξάνδρεια. Ο Πατριάρχης γνωρίζοντας τη δράση του νεαρού Διακόνου, του συνέστησε να αναλάβει εθνικοθρησκευτική αποστολή στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Τον ίδιο μήνα ο Μελέτιος χειροτόνησε τον Ηλία ιερέα και με σύσταση του ιδίου η Ελληνική Κοινότητα του Detroit του έκανε επίσημη πρόσκληση να μεταναστεύσει στην Αμερική. Οι εγκρίσεις των αιτήσεων για μετανάστευση στις Ηνωμένες Πολιτείες την εποχή εκείνη, καθυστερούσαν περίπου δύο με τρία χρόνια. Έχοντας υπ’ όψιν αυτό καθώς και το γεγονός ότι ο Ιερέας του Κέιπ Τάουν (cape Town) στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος επιθυμούσε να επιστρέψει στην Αίγυπτο, ο Μελέτιος πρότεινε στον Πρεσβύτερο Ηλία να εξυπηρετήσει τους εκεί Ελληνορθόδοξους, μέχρι να λάβει τη μεταναστευτική άδεια για να ταξιδεύσει στην Αμερική.
Στις 7 Δεκεμβρίου του 1928, έφθασε στο Κέιπ Τάουν της Νοτίου Αφρικής και ανέλαβε καθήκοντα εφημερίου, αντικαθιστώντας τον Αρχιμανδρίτη Γεννάδιο Γιανναγκά, ο οποίος επέστρεψε στην Αίγυπτο.
Την επόμενη ημέρα, Δευτέρα, 10 Δεκεμβρίου 1928, ο Παπά Ηλίας άρχισε αμέσως να διδάσκει την Ελληνική γλώσσα και την Ορθόδοξη πίστη στα Ελληνόπουλα της παροικίας. Η διδασκαλία γινόταν κατ’ οίκον.
Τον παπά Ηλία κατέπληξε η ομορφιά του τόπου, το ευχάριστο κλίμα, η αφθονία φθηνής τροφής και ιδιαιτέρως των θαλασσινών.
Ενθουσιασμένος από τις πρώτες του εντυπώσεις, έστειλε μήνυμα στην πρεσβυτέρα του Αικατερίνη να έλθει και αυτή με τα παιδιά.
Η Αικατερίνη καθυστέρησε, γιατί κάποιο προσχεδιασμένο, αυτοκινητιστικό «ατύχημα» αφαίρεσε τη ζωή της κόρης του Παρασκευής, ηλικίας 9 ετών και εξαφανίσθηκε ο οδηγός. Υπάρχουν υποψίες ότι ο οδηγός περίμενε το Διάκονο ΗΛΙΑ.
Το 1929 η πρεσβυτέρα Αικατερίνη με τα τέσσερά της παιδιά έφτασε στο Κέιπ Τάουν.
Η δράση του παπά συνεχίστηκε με την ίδρυση φιλόπτωχου Αδελφότητος Κυριών. Η οργάνωση αυτή στήριξε πολλές αναξιοπαθούσες οικογένειες σε όλη την Αφρική. Οι άποροι της παροικίας και γενικά όλης της Αφρικής αυξήθηκαν. Ο Σύλλογος φιλόπτωχων Κυριών του Κέιπ Τάουν, έπρεπε να καλύπτει μεγάλες ανάγκες. Κάτι αξιοθαύμαστο. Όσο μεγαλύτερη ήταν η δοκιμασία, τόσο περισσότερο εκ θαύματος αυξανόταν οι χρηματικές δωρεές και κάθε είδους βοήθειες. Οι Έλληνες του Κέιπ Τάουν πήραν ανάσα και ο βίος τους έγινε πλέον αξιοπρεπής. Οι ομογενείς είχαν εμπιστοσύνη στο νέο τους ιερέα και οι μαθητές και μαθήτριες αυξήθηκαν σημαντικά. Η πρόοδος της μαθητιώσας νεολαίας ήταν εντυπωσιακή. Παιδιά γεννημένα στην Αφρική άρχισαν να μιλούν τη μητρική τους γλώσσα και κάθε Κυριακή εκκλησιάζονταν. Το εκκλησίασμα αυξήθηκε ραγδαία.
Ο Πατριάρχης Μελέτιος και ο Μητροπολίτης Ισίδωρος πληροφορήθηκαν τη δράση του παπά Ηλία και με εντολή του Μελετίου, ο Ισίδωρος τον Ιούνιο του 1930 έφθασε στο Κέιπ Τάουν, ο οποίος έμεινε έκπληκτος από την πρόοδο της Κοινότητος και ιδιαίτερα με την Ελληνορθόδοξη κατάρτιση των παιδιών και έδωσε εντολή στον παπά Ηλία να διεξάγει έρανο εντός των ορίων της Μητροπολιτικής του περιφέρειας με σκοπό την ίδρυση σχολής και άλλων έργων.
Πραγματοποίησε πορεία στα βάθη της Αφρικής, όπου αν και αντιμετώπιζε πολλές δυσκολίες και κινδύνους, όμως η δραστηριότητα του ήταν καταπληκτική.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ Β’ και ο Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ αλληλοπροσφωνούνται εντός του Ιερού Ναού
Τον Ιούλιο του 1934 έφθασε στο Λορέντζο Μάρκες, όπου τον περίμενε η οικογένειά του, αλλά και μία επιστολή από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, που τον πληροφορούσε ότι η άδεια μεταναστεύσεως για τις Η.Π.Α. εγκρίθηκε.
Η οικογένεια όμως δεν την απεδέχθηκε και παρέμειναν μόνιμα στην Αφρική. Ο π. Ηλίας πληροφόρησε τον Πατριάρχη Μελέτιο ότι δεν θα δεχθεί την πρόσκληση της Αμερικανικής κοινότητας και μετά από λίγες ημέρες συνέχισε το ταξίδι του για το Γιοχάνσεμπουργκ.
Αντιμετώπισε δυσκολίες, κινδύνους και ταραγμένες πολιτικές καταστάσεις. Με τη χάρη του Θεού το πνευματικό έργο προχωρούσε.
Ο σημερινός Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ Β΄ χαρακτηριστικά γράφει σε μήνυμά του τα εξής:
….«Η προσωπικότητα του αοιδίμου ιερέως Ηλία Μπερτόλη δεν πρέπει να παρασιωποιηθεί.
Ο διακεκριμένος λευίτης εργάσθηκε υπέρ του θρόνου, για την προβολή και προκοπή της ορθοδόξου εκκλησίας και για κάθε Έλληνα και Αφρικανό στα μέρη της Νοτιοτέρας Αφρικής. Υπήρξε πιστός και αφοσιωμένος στο καθήκον εξ όλης της ψυχής και της καρδίας του. Αγάπησε την διακονίαν του και ανάλωσε εαυτόν, μεταφέροντας το μήνυμα της Εκκλησίας σε όλους τους πιστούς στα βάθη της Αφρικής, γιατί επιθυμούσε να μην αφήσει αλειτούργητο κανέναν Αφρικανό όσο μακριά και, αν ευρίσκετο. Ίδρυσε σχολεία, ενίσχυσε και βοήθησε στην ίδρυση και λειτουργία ελληνικών κοινοτήτων, ανέπτυξε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο, με μια λέξη ζούσε για την αγάπη προς τον συνάνθρωπο, όπου γης.
Η δράση του άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στην Νότια Αφρική. Αισθανόταν βαθύτατα το χρέος και την ευθύνη την οποία έχουν όσοι τάσσονται να υπηρετούν την Εκκλησία και το λαό του Θεού. Πάντοτε ήταν ανήσυχος, εργαζόταν νυχθημερόν, πάντοτε αγωνιούσε για τα μικρά και τα μεγάλα. Το πλούσιο εκκλησιαστικό και εθνικό του έργο τον ανέδειξαν σε εντυπωσιακή φυσιογνωμία, η οποία απολάμβανε σεβασμό και τιμή από όλους τους Έλληνες της Νότιας Αφρικής και όχι μόνον….
Την Κυριακή, 2 Μαΐου 2010, στο Μητροπολητικό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Σπάτων Αττικής τελέσθηκε θεία Λειτουργία. Το πρωΐ στις 7:45 προσήλθε στον Ιερό Ναό ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ που ειδικά ήλθε στην ΕΛΛΑΔΑ για να παρευρεθεί στην εκδήλωση αυτή. Τον Πατριάρχη υποδέχθηκαν στο προαύλιο του Ιερού Ναού ο επιχώριος Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Σεβ/τος κ. Νικόλαος, ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας στην ΑΘΗΝΑ Μητροπολίτης ΖΙΜΠΑΜΠΟΥΕ κ. Γεώργιος, ο Σεβ/τος ΜΕΜΦΙΔΟΣ, Γέρων κ. ΠΑΥΛΟΣ, ο Σεβ/τος Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Ιερείς της Μητροπόλεως Μεσογαίας και από την ΑΦΡΙΚΗ, ο πανοσιολογιώτατος καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου Αγίου όρους Αρχιμ/της κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ , που στη συνέχεια τέλεσε τη θεία Λειτουργία, βοηθούμενος υπό Διακόνου.
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ Β΄ χοροστάτησε, ενώ οι παρευρισκόμενοι Αρχιερείς και ιερείς συμμετείχαν, συμπροσευχόμενοι.
Προς το τέλος της θείας Λειτουργίας ο Σεβ/τος κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ καλωσόρισε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ.κ. ΘΕΟΔΩΡΟΝ Β΄. Τον προσφώνησε με ιδιαίτερη χαρά και τόνισε ότι η άφιξή του στα ΣΠΑΤΑ, αποτελεί εξαιρετική τιμή για όλους, ευχαρίστησε τον Πατριάρχη και αναφέρθηκε σύντομα στον μακαριστό π. Ηλία….
Ο Πατριάρχης κ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ χοροστάτησε στη Θεία Λειτουργία
Ο Πατριάρχης στο προαύλιο του Ι. Ναού με Αρχιευρείς του θρόνου του και πλήθος κόσμου για τ’ αποκαλυπτήρια της προτομής του π. Ηλία ΜΠΕΡΤΟΛΗ.
Ο Πατριάρχης αντιφώνησε με λόγια θερμά για το ήθος και τη δράση του π. ΗΛΙΑ Δημ. ΜΠΕΡΤΟΛΗ και ανέφερε ακόμη:
«Το παλαίφατο και αποστολικό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, πέραν της ποιμαντικής διακονίας του στην φιλόξενη χώρα της Αιγύπτου, όπου και η ιστορική του καθέδρα, δραστηριοποιείται από δεκαετιών στην μεγάλη ήπειρο του μέλλοντος, στην Αφρική.
Δεκάδες είναι οι ιεραποστολικές Μητροπόλεις του Αλεξανδρινού Θρόνου, ισάριθμοι οι Μητροπολίτες και οι επαρχιούχοι Επίσκοποι και πολλαπλάσιοι οι ιερείς και οι κληρικοί, οι οποίοι έχοντες άρει τον ιεραποστολικόν ζυγόν κοπιάζουν καθημερινώς εις τον αφρικανικόν αμπελώνα του Κυρίου, προσκαρτερούντες εις την φιλάδελφο βοήθεια των απανταχού της γης ορθοδόξων χριστιανών.
Η ιεραποστολική δράση προϋποθέτει πίστη και όραμα, ασκητικό φρόνημα και αυταπάρνηση, ευαγγελικό ήθος και πλήρη εγκατάλειψη στο έλεος του Κυρίου. Αποτελεί ανταπόκριση στην πρώτη και κύρια εντολή του Ιησού Χριστού περί του ευαγγελισμού των εθνών και της διαδόσεως του λόγου του. Αποτελεί εκδήλωση πίστεως θεμελιώδους και γενναίας πεποιθήσεως, που δεν μπορεί να εκδηλωθεί από τον καθένα.
Εις το πρόσωπον των ιεραποστόλων κληρικών μας, βλέπομεν τους αξίους συνεχιστάς των παραδόσεων, τους πολυτίμους βοηθούς και συνεργάτας, αλλά και τους στοργικούς συγκυρηναίους, τους πάντοτε προθύμους να μοιραστούν μαζί μας τον βαρύν ιεραποστολικόν ζυγόν, τον οποίον έχομεν θεία συνάρσει αναλάβει εδώ, εις την Αφρικήν. Βλέπομεν εκείνους που δεν φείδονται χρόνου, κόπου και εξόδων, προκειμένου να κάνουν το έργο μας ελαφρύτερο, προκειμένου να ανακουφίσουν όση δύναμις την καθημερινήν ζωήν του ποιμνίου μας, που ζει ενίοτε υπό συνθήκας πείνας, δίψας, πενίας και αναλφαβητισμού. Οι χριστιανοί μας εκτείνοται εις όλην την μαύρην ήπειρον, δηλαδή εις χώρας και εις περιοχάς όπου η ζωή είναι αφαντάστως δυσκολότερη και προβληματικότερη εν σχέσει προς την μεγάλην και φιλόξενον χώρα της Αιγύπτου, όπου αυτήν την στιγμήν ευρισκόμεθα και όπου η ιστορική έδρα του Πατριαρχείου μας, χώραν εις την οποίαν αφθονούν οι ανέσεις του πολιτισμού, η καλοσύνη των κατοίκων και η στοργικότης των αρχών. Αυτών των εμπεριστάτων αδελφών μας την ζωήν θεωρούμεν χρέος ιερόν να ευκολύνομεν, να δώσομεν τροφήν και πόσιμον ύδωρ εις τους πεινώντας και διψώντας, να ενδύσομεν τους γυμνούς, να περιθάλψομεν τους ασθενείς και να επισκεφθούμε τους χειμαζομένους υπό λιμών, φυσικών καταστροφών και πολέμων, εκτελούντες τας εντολάς που ο ίδιος ο Κύριός μας έδωσε προς τους ανθρώπους.
Και είναι μέσα εις το πλαίσιον αυτό που, όλοι οι διακονούντες εις το Πατριαρχείον Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, από του Πατριάρχου έως και του τελευταίου των συνεργατών μας, συντόνως προσπαθούμεν να συμβάλομεν εις την αντιμετώπισιν των ασθενειών και του ΑIDS, από το οποίο μαστίζονται πολλαί αφρικανικαί χώραι, να επιμορφώσωμεν τα τέκνα της Αφρικής δια των Πατριαρχικών Σχολών μας, να ανακουφίσωμεν τα καθημερινά των προβλήματα δια των ιεραποστολικών Μητροπόλεών μας, τας οποίας διαποιμαίνουν ήρωες Ιεράρχες, Επίσκοποι που λαμβάνουν μόνον την ευλογίαν μας και απέρχονται εις τας επαρχίας των, αγωνιζόμενοι εκ του μηδενός να δημιουργήσουν υποδομήν και να παράγουν έργον. Και, πάνω απ’ όλα, αγωνιζόμεθα να ευαγγελίσουμε τους λαούς της Αφρικής, φωτίζοντας τα σκοτάδια της άγνοιας και της ειδωλολατρείας με το άπλετο και ζωογόνο φως του Χριστού, συνδυάζοντες τας ορθοδόξους παραδόσεις με τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά κάθε έθνους και κάθε φυλής.
Μέσα σε αυτόν τον άξονα πρέπει να εξεταστεί, στο σύνολό της, η προσωπικότητα του ιερέως Ηλία Μπερτόλη, αφού η υπόμνηση της προσωπικότητος του αοιδίμου έναντι της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας και των ορθοδόξων πιστών τους οποίους διηκόνησε δεν πρέπει να παρασιωπηθεί.
Για το Πατριαρχείο μας, αιώνιο θα είναι το μνημόσυνο του διακεκριμένου λευίτη ο οποίος ουκ ολίγον εργάσθηκε υπέρ του Θρόνου, για την προβολή και προκοπή της ορθοδόξου Εκκλησίας και για κάθε Έλληνα και Αφρικανό στα μέρη της Νοτιωτέρας Αφρικής. Υπήρξε πιστός και αφοσιωμένος στο καθήκον εξ όλης της ψυχής και της καρδίας του. Αγάπησε την διακονίαν του και ανάλωσε εαυτόν, μεταφέροντας το μήνυμα της Εκκλησίας σε όλους τους πιστούς στα βάθη της Αφρικής, γιατί επιθυμούσε να μην αφήσει αλειτούργητον κανέναν όσο μακριά και αν ευρίσκετο. Ίδρυσε σχολεία, ενίσχυσε και βοήθησε στην ίδρυση και λειτουργία ελληνικών κοινοτήτων, ανέπτυξε πλούσιο φιλανθρωπικό έργο, με μια λέξη έζησε για την αγάπη προς τον συνάνθρωπο όπου γης.
Η δράση του άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα της στην νοτιωτέρα Αφρική.
Στιγμιότυπα από την υποδοχή του Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. ΘΕΟΔΩΡΟΥ Β’
Αισθάνετο βαθύτατα το χρέος και την ευθύνη την οποία έχουν όσοι τάχθηκαν να υπηρετούν την Εκκλησία και το λαό του Θεού. Πάντοτε ήταν ανήσυχος, εργάζετο νυχθημερόν, πάντοτε αγωνιούσε για τα μικρά και τα μεγάλα. Το πλούσιο εκκλησιαστικό και εθνικό του έργο τον ανέδειξαν σε εντυπωσιακή φυσιογνωμία, η οποία απολάμβανε σεβασμό και τιμή από όλους τους Έλληνες της νοτιωτέρας Αφρικής και όχι μόνον.
Έτσι, η τιμή προς τον αείμνηστο ιερέα αποτελεί υποχρέωση βασική του Αλεξανδρινού Θρόνου, αφού στο πρόσωπό του τιμούμε τους αγώνες και τους κόπους όλων των κατά καιρούς ιεραποστόλων μας, τόσο της ποιμαινομένης όσο και της ποιμαίνουσας, τόσο της στρατευομένης όσο και της θριαμβεύουσας Εκκλησίας.
Πολλές και ποικίλες είναι οι δυσκολίες του έργου που έχουν αναλάβει οι Ιεραπόστολοι της Εκκλησίας των Αλεξανδρέων, μεταξύ των οποίων επίζηλον θέση κατείχε έτι ζων, αλλά και κεκοιμημένος συνεχίζει να έχει, ο μακαρία τη λήξει γενόμενος ιερεύς Ηλίας Μπερτόλης. Πολλές οι πίκρες, οι μέριμνες, οι απογοητεύσεις και πολλά τα εμπόδια. Όμως, όσον τα προβλήματα αυξάνονται, τόσον η χάρις του Θεού υπερπερισσεύει. Έκφρασις της θείας αυτής ευδοκίας και χάριτος είναι ασφαλώς η ολοκλήρωσις των μεγάλων έργων που το Πατριαρχείο μας έχει αναλάβει σε όλες ανεξαιρέτως τις αφρικανικές χώρες. Και οπωσδήποτε, της ιδίας θείας αρωγής και αντιλήψεως αποτέλεσμα είναι και η παρουσία εδώ σήμερον τόσον εκλεκτών και ηγαπημένων προσώπων, των Αρχόντων του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής, των ευλαβών προσκυνητών και των πνευματικών τέκνων και φίλων της αλεξανδρινής Εκκλησίας. Δι’ όλους υμάς η πατρική ημών καρδία πάλλεται εξ αγάπης και ευγνωμοσύνης, διότι σπεύσατε να συμπαραβρεθείτε εις την τιμητικήν εκδήλωσιν του αειμνήστου ιεραποστόλου π. Ηλία Μπερτόλη. Θα προσευχόμεθα δι’ όλους σας και παρακαλούμεν και εσείς να πράττετε το ίδιο, διότι είναι βαρύς σταυρός η πατριαρχεία, ως επίσης είναι βαρύς ο ιεραποστολικός ζυγός, τον οποίον δια την αγάπην του Χριστού έχομεν αναλάβει.
Ευχόμεθα το παράδειγμα του π. Ηλία να εμπνεύσει και άλλους συνεχιστάς, του ιδίου καλού έργου, από τους οποίους έχουμε άμεση ανάγκη, δια να στελεχώσουν την αλεξανδρινή ιεραποστολή στην αφρικανική ενδοχώρα. Ας έχουμε την ευχή του».
Στη συνέχεια τελέσθηκε μνημόσυνο και στον προαύλιο χώρο του Ναού έγιναν τ’ αποκαλυπτήρια της μαρμάρινης προτομής του π. Ηλία Δημ. Μπερτόλη από τον Πατριάρχη κ. Θεόδωρο Β΄.
Ακολούθησε δεξίωση για τους επισήμους.
Ευχαριστούμε το Δήμο Σπάτων και τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Σπάτων.
Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τον κ. Βασίλειο Δημ. Μπερτόλη, Ταξίαρχο ε.α., συγγενή του μακαριστού Γέροντα, που επικοινώνησε μαζί μας, φρόντισε να συνδεθεί και να μας αποστείλει την τιμητική πρόσκληση.
Ευχόμαστε να βρεθούν και άλλοι μιμητές στο Ιεραποστολικό έργο του μακαριστού Γέροντα.
Να έχουμε την ευχή του.