KYΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΥΙΕ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ
«Η Χριστού Θεία Γέννησις» – Ψηφιδωτό από την Ι.Μ.Δαφνίου (11ου αιώνος)
ΜΗΝΥΜΑ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ
ΓΙΑΤΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΓΙΝΕ ΑΝΘΡΩΠΟΣ;
Για να θεωθεί ο άνθρωπος
«Έγινε Υιός ανθρώπου, ενώ ήταν γνήσιος Υιός του Θεού, για να κάνει τους υιούς των ανθρώπων τέκνα θεού» (αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος)
Για να ανακαινίσει τον άνθρωπο
«Είναι Κύριος και Θεός και φανερώθηκε για μας, όχι με τη μορφή Θεού, για να μη τρομάξει τον ασθενή άνθρωπο. Αλλά φανερώθηκε με τη μορφή δούλου, για να ελευθερώσει τον υποδουλωθέντα άνθρωπο» (Μ. Βασίλειος)
Για να ελευθερώσει το υποδουλωμένο ανθρώπινο γένος
«Ποιος να το συλλογιστεί και να μην καταπλαγεί; Ότι ο Θεός γίνεται άνθρωπος; Από που και γιατί; Για τη δική μας σωτηρία, για το δικό μας καλό, για να μας ελευθερώσει από τα χέρια του μιαρού διαβόλου» (Δαμασκηνός ο Στουδίτης)
Για να αγιάσει την ανθρώπινη σάρκα
«Μάθε ότι γι’ αυτό ο Θεός φανερώθηκε με ανθρώπινη σάρκα, επειδή έπρεπε να αγιάσει την καταραμένη σάρκα, εκείνη που ασθένησε να δυναμωθεί, εκείνη που αποξενώθηκε από το Θεό να ξαναγυρίσει κοντά Του και εκείνην που ξέπεσε από τον Παράδεισο να ξαναγυρίσει στους ουρανούς» (Μ.Βασίλειος)
Για να συγχωρήσει την αμαρτία του ανθρώπου
«Γι’ αυτό και πήρε ανθρώπινη σάρκα ο Υιός και Λόγος του Θεού, όχι για να μας καταφρονήσει για τις αδυναμίες και τα αμαρτωλά μας έργα, αλλά για να τα συγχωρήσει και να τα εξαλείψει. Και πρέπει να θαυμάζουμε την αρετή του Χριστού που αστράφτει, διότι καταδέχτηκε και συγκατέβηκε να έχει Αυτός, ο αγιώτατος και τέλειος Θεός και άνθρωπος, τέτοιους προγόνους, χωρίς ποτέ να ντρέπεται για τις δικές μας αμαρτίες. Με το παράδειγμά Του δε, μας διδάσκει να μη ντρεπόμαστε για την αμαρτωλότητα των προγόνων μας, αλλά ένα μόνο να επιδιώκουμε, την αρετή» (αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος)
Για να ξεριζώσει την αμαρτία
«Για να ξεριζωθεί η αμαρτία και το ενωμένο μαζί της κακό, αυτό μόνο η θεία δύναμη μπορεί να το κατορθώσει. Διότι δεν εξουσιάζει, ούτε μπορεί ο άνθρωπος να ξεριζώσει την αμαρτία με τη δική του δύναμη. Σε σένα ανήκει το να παλαίψεις, το να πολεμήσεις εναντίον της, να τη χτυπήσεις και να σε χτυπήσει, αλλά το να ξεριζωθεί ανήκει στο Θεό. Διότι εάν εσύ μπορούσες να κάνεις αυτό, ποια ανάγκη να έρθει ο Κύριος; Όπως λοιπόν δεν μπορεί να βλέπει το μάτι χωρίς φως, ή να μιλά κανείς χωρίς γλώσσα, ή να ακούει χωρίς αυτιά ή να περπατά χωρίς πόδια, ή να εργάζεται χωρίς χέρια, έτσι δεν μπορείς χωρίς τον Ιησού να σωθείς ή να μπεις στην βασιλεία των ουρανών» (αγ. Μακάριος ο Αιγύπτιος).
Για να φέρει τον άνθρωπο κοντά στον Θεό
«Και ο ασώματος έρχεται κοντά μας με σώμα. Εκείνος που είναι άσαρκος, περιφέρει σάρκα για να κάνει τη δυνατή και γεμάτη πάθη ανθρώπινη φύση λαμπρή και απαλλαγμένη από πάθη και να φέρει την ανθρωπότητα κοντά στο Θεό Πατέρα, συμφιλιώνοντας μαζί Του το ανθρώπινο γένος, το εχθρικό και πολέμιο λόγω της αμαρτίας» (αγ. Σωφρόνιος Ιεροσολύμων).
Για να διώξει την άγνοια του Θεού και την πλάνη
«Από αγάπη κατέβηκε σε μας ο αγαπητός Υιός του Θεού και έγινε ομοούσιος και ομοδίαιτος με τους ανθρώπους. Για να διδάξει σ’ αυτούς τη μεταξύ τους αγάπη, αφού διέλυσε τις πλανεμένες ιδέες για την πολυθεΐα, τους φανέρωσε την αληθινή θεογνωσία» (αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος).
Για να μας διδάξει την ταπείνωση
«Έγινε λοιπόν ο Υιός του Θεού άνθρωπος, για να δείξει σε ποιο ύψος θα μας ανεβάσει…για να γίνει παράδειγμα ταπεινώσεως, την οποία έχει η σάρκα πάθος, και φάρμακο που θεραπεύει την υπερηφάνεια» (αγ. Γρηγόριος Παλαμάς)
Για να αποκτείνει τον θάνατο
«Γι’ αυτό ο Θεός έγινε άνθρωπος, για να σκοτώσει τον θάνατο που είχε φωλιάσει μέσα στον άνθρωπο. Διότι όπως τα θεραπευτικά φάρμακα κατακρατούν τα δηλητήρια όταν εισαχθούν μέσα στο σώμα, και όπως το σκοτάδι που υπάρχει μέσα στο σπίτι φεύγει, όταν μπει φως, έτσι και ο θάνατος που καταδυνάστευε την ανθρώπινη φύση αφανίστηκε με την παρουσία της Θεότητος» (Μ.Βασίλειος)
Χριστουγεννιάτικη απελπισία και ελπίδα
Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου, κ.Ιεροθέου
Έχουμε μάθει από τα μικρά μας χρόνια να θεωρούμε την εορτή των Χριστουγέννων σαν μια ζεστή οικογενειακή εορτή. Όλοι θα μαζευτούν τις ημέρες αυτές στα σπίτια τους και θα επιδιώξουν να προσφέρουν στον εαυτό τους ένα ναρκωτικό για την φυγή από την καθημερινότητα με τα προβλήματα και τις δοκιμασίες. Θα χαρούν την ημέρα αυτή με τους τρόπους που συνθέτει η σύγχρονη ζωή και έτσι θα απομακρυνθούν από τα φλέγοντα και βασανιστικά ερωτήματα που τους μαστίζουν. Το μεγάλο νόημα της εορτής, αντί να γίνει ένα φάρμακο ανεγεννητικό θα γίνει ένα ψυχοναρκωτικό, αντί να γίνει αφορμή για την υπέρβαση του θανάτου θα γίνει ένα παυσίπονο! Θα γιορτάσουν πολλοί τα Χριστούγεννα σαν μια εορτή ενός νεκρού και πεθαμένου Θεού. Στην σκέψη πολλών ανθρώπων ο Χριστός είναι μια έννοια και όχι ο Ζωντανός Θεός, που διευθύνει την ιστορία. Πάντως τα Χριστούγεννα εξακολουθούν να θεωρούνται οικογενειακή εορτή, που θα δώσει πολλές αφορμές για μια φυγή και λήθη. Θα χαρούμε την θαλπωρή της οικογένειας ή τις χειμερινές διακοπές και τις εκδρομές και τίποτε περισσότερο.
Πολλοί από τους ανθρώπους της εποχής μας έχουν εντάξει τα Χριστούγεννα μέσα στην ατμόσφαιρα των ηθών και των εθίμων, το μάρκετινγκ της αγοράς. Θα ήθελα να απαριθμήσω τρεις χαρακτηριστικές περιπτώσεις εορτασμού της μεγάλης αυτής εορτής.
Πρώτον είναι η «εμπορική εκμετάλλευση» της εορτής. Το δώρο των Χριστουγέννων θα δώσει αφορμή να κάνουμε τα ψώνια μας, η αγορά θα κινηθεί, οι άνθρωποι θα ανταλλάξουν τα δώρα τους και γενικά θα γίνει μια εμπορική εκμετάλλευση της εορτής. Είναι γνωστό ότι στη Δύση οι Εβραίοι περιμένουν τα Χριστούγεννα για να κινηθεί η αγορά και να διακινηθούν τα εμπορεύματά τους.
Δεύτερον είναι ο «συναισθηματικός διάκοσμος» για να αισθανθούμε εορτάσιμα τις ημέρες αυτές. Τα σπίτια θα στολισθούν με το Χριστουγεννιάτικο δένδρο, που όλοι θα φροντίσουν να αγοράσουν, οι βιτρίνες θα πάρουν το εορταστικό χρώμα των ημερών, οι δημοτικοί άρχοντες θα στολίσουν τους δρόμους της πόλεως, γιατί αν δεν το κάνουν θα θεωρηθεί αδιαφορία και έτσι όλοι θα ικανοποιήσουν την «απαίτηση της ατομικής ψυχολογικής επιθυμίας για γιορτή».
Τρίτον είναι «ο θρησκευτικός βερμπαλισμός» για την εορτή. Οι εφημερίδες θα αφιερώσουν άρθρα για την Γέννηση του Χριστού, δόκιμοι δημοσιογραφικοί κάλαμοι θα χρησιμοποιηθούν για να υπενθυμίσουν τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας, για να εξυμνήσουν τον γλυκύ Ναζωραίο που έγινε άνθρωπος και γεννήθηκε σε ένα σπήλαιο, θα παρουσιάσουν την γλυκειά ψαλμωδία των αγγέλων που ύμνησαν την ειρήνη και συγχρόνως θα θυμηθούν ότι η ειρήνη δεν ήλθε, αφού η ειρήνη σήμερα στις ανθρώπινες κοινωνίες είναι το ιλαρό πρόσωπο του πολέμου και ο πόλεμος είναι το τραγικό προσωπείο της ειρήνης. Και οι άμβωνες των Εκκλησιών θα υμνήσουν την Γέννηση του Χριστού. Δεν θα υστερήσουν και οι τηλεοπτικοί σταθμοί. Θα βάλλουν και κάποιο θεολόγο να μιλήσει εγκεφαλικά για την εορτή και έτσι θα ικανοποιηθούν μερικοί «ιδιότροποι» που θέλουν να θρησκεύουν.
Όλα αυτά είναι κατηγορήσιμα; Βέβαια όχι. Δεν τα κατηγορούμε. Κατηγορούμε όμως όλα αυτά όταν στέκωνται μόνον στην επιφάνεια, όταν είναι επιδερμικά, όταν δεν αγγίζουν το βάθος της εορτής και το βασικό νόημα της Γεννήσεως του Χριστού. Τα κατηγορούμε όταν γίνονται απλώς για να ικανοποιηθούν μερικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις. Τα κατηγορούμε όταν τα κάνουμε όλα αυτά, αλλά στην πραγματικότητα πιστεύουμε σε ένα νεκρό Θεό, όταν δεν αισθανόμαστε τον Θεό ως Πρόσωπο που μας αναγεννά.
Μέσα στα στολισμένα σπίτια κυριαρχεί ο θάνατος και η φθορά, οι γκρίνιες και οι φαγωμάρες, καμμιά φορά και σ’ αυτό το εορταστικό τραπέζι. Οι αφιερώσεις μερικών εφημερίδων στην εορτή είναι μια ανάπαυλα στον πόλεμο όλης της χρονιάς για να ξεριζώσουν ό,τι συνδέεται με τον Χριστό και την Εκκλησία. Και «μέσα στους στολισμένους και φωταγωγημένους για τα Χριστούγεννα δρόμους μας, κυκλοφορεί μυστικά, αλλά και ανατριχιαστικά, η παγωνιά του θανάτου του Θεού. Γιορτάζουμε Χριστούγεννα χωρίς Θεό, ο Θεός έχει απομείνει απρόσιτο, νεκρό αντικείμενο σκέψης, και μεις περιοριζόμαστε στην γέννηση του ηθικολόγου Ναζωραίου, που κήρυξε τον αλτρουϊσμό και την φιλαλληλία» (Γιανναράς).
Και όμως ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να γίνουμε εμείς θεοί. Ταπεινώθηκε βαθειά για να μας ανυψώσει. Έλαβε μορφή δούλου για να μας χαρίσει την ελευθερία. Γεννήθηκε στον χρόνο για να υπερβούμε εμείς τον χρόνο. Απέθανε για να νικήσει τον θάνατο. Έλαβε την ανθρώπινη φύση για να την θεώσει και ζει αδιάλειπτα ενωμένος με την Εκκλησία. Μέσα στο ταπεινό σπήλαιο της Βηθλεέμ, που είναι η Εκκλησία, με την μυστηριακή ζωή γεννιέται ακατάπαυστα ο Χριστός. Περιμένει τον άνθρωπο για να γεννηθεί και αυτός μέσα στην Εκκλησία. Η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού εορτάζεται πανηγυρικά από την Εκκλησία, ώστε να πάθουμε «την καλήν αντιστροφήν». Ο Θεός δεν είναι ούτε μια ανάμνηση του παρελθόντος, μια ρομαντική ιστορία, ούτε ιδέα και αξία για την περιφρούρηση της κοινωνίας, αλλά Πρόσωπο που υπάρχει στους αιώνες και καλεί τον άνθρωπο να τον κάνει πρόσωπο. Ο Ζωντανός Θεός προσφέρει ελπίδα στην απελπησία, συντροφιά στην μοναξιά, αγάπη στο μίσος, ζωή στην νέκρωση και στον θάνατο. Σ’ αυτήν την προσωπική εορτή μας καλεί η Εκκλησία.
Νιώθουμε τον Χριστό μέσα μας γεννημένο; Γεννηθήκαμε και εμείς εν Χριστώ.